وقتی صحبت از انیمه می‌شه، خیلی‌ها ناخودآگاه به یاد انیمه های رنگارنگ ژاپنی مثل «حمله به تایتان»، «ناروتو» یا «استودیو جیبلی/گیبیلی/جیبوری» می‌افتن. اما یه سوال اساسی این هستش که: انیمه واقعاً چیه؟ همون انیمه‌های ژاپنی معمولیه که تو بچگی از شبکه پویا و بعضا پرشین تون می‌دیدیم یا یه چیز کاملاً متفاوت؟ توی این مقاله قراره یه غواصی حسابی توی دنیای انیمه کنیم و ببینیم چرا این کلمه تو ژاپن و بقیه دنیا معانی متفاوتی داره.
انیمه تو ژاپن یعنی چی؟
بیاین از پایه شروع کنیم. توی ژاپن، کلمه «انیمه» (Anime – アニメ) به هر نوع انیمیشنی گفته می‌شه! چه یه کارتون بچگانه مثل «پلنگ صورتی» باشه، چه یه انیمه سریال پیچیده و بزرگسالانه مثل «دث نوت». درواقع، انیمه کوتاه‌شده کلمه انگلیسی «Animation» (انیمیشن) هست و ژاپنی‌ها ازش برای اشاره به همه انیمیشن‌ها، چه تولید داخل و چه خارجی، استفاده می‌کنن. مثلاً توی ژاپن، حتی «تام و جری» یا «شیر شاه» هم انیمه حساب می‌شن!
اما وقتی این کلمه از مرزهای ژاپن خارج می‌شه، معنی‌اش تغییر می‌کنه. توی بقیه دنیا، انیمه به انیمیشن‌هایی گفته می‌شه که تو ژاپن تولید شدن و معمولاً ویژگی‌های خاصی دارن، مثل سبک طراحی منحصربه‌فرد، داستان‌سرایی عمیق و تمرکز روی موضوعات متنوع، از فانتزی و اکشن گرفته تا عاشقانه و فلسفی و…
تفاوت انیمه با انیمیشن‌های غربی
حالا که فهمیدیم انیمه توی ژاپن یعنی همه انیمیشن‌ها، بیاین ببینیم چرا انیمه‌های ژاپنی این‌قدر خاصن و چرا با انیمیشن‌های غربی مثل کارهای دیزنی یا پیکسار فرق دارن:
1 – سبک بصری و طراحی کاراکترها
انیمه ها معمولاً با چشمای درشت کاراکترها، رنگ‌های پرجنب‌وجوش و جزئیات دیوانه‌وار توی طراحی شناخته می‌شن. این سبک ریشه تو کارهای اوسامو تزوکا (پدر انیمه و مانگا) داره که از انیمیشن‌های اولیه دیزنی الهام گرفت، ولی مسیر خودشو رفت. مثلاً توی انیمه‌ای مثل «کیمیاگر تمام‌فلزی» یا «شکارچی x شکارچی» می‌تونی تفاوت طراحی رو با انیمیشن‌های غربی حس کنی.
2 – داستان‌سرایی و موضوعات متنوع
انیمه‌ها فقط برای بچه‌ها نیستن. از داستان‌های عاشقانه مثل «اسم تو» گرفته تا موضوعات سنگین مثل مرگ، جنگ و هویت توی «نئون جنسیس اوانگلیون»، انیمه‌ها برای هر سن و سلیقه‌ای چیزی دارن. انیمیشن‌های غربی، هرچند فوق‌العاده‌ان، معمولاً بیشتر روی داستان‌های خانوادگی یا کمدی تمرکز دارن.
3 – فرهنگ ژاپنی
انیمه‌ها پر از ارجاعات به فرهنگ، تاریخ و فلسفه ژاپنه. مثلاً توی «شهر ارواح» می‌تونی تأثیرات شینتوئیسم و افسانه‌های ژاپنی رو ببینی. این باعث می‌شه انیمه‌ها برای مخاطبای غیرژاپنی هم جذاب و هم گاهی گنگ باشن.
چرا انیمه این‌قدر طرفدار داره؟
انیمه‌ها فقط یه سبک بصری نیستن؛ یه جور تجربه‌ان. داستان‌سرایی عمیق، کاراکترهای پیچیده و توانایی پوشش موضوعاتی که تو رسانه‌های دیگه کمتر دیده می‌شن، باعث شده انیمه‌ها تو کل دنیا طرفدارای دوآتیشه داشته باشن. از طرفی، انیمه‌ها معمولاً از مانگا (کمیک‌های ژاپنی) اقتباس می‌شن و این باعث می‌شه داستان‌هاشون غنی‌تر و منسجم‌تر باشن.
یه چیز دیگه هم هست: انیمه‌ها به مخاطبشون احترام می‌ذارن! (بعضی مواقع) خیلی وقت‌ها سوالای بزرگ و فلسفی مطرح می‌کنن و جواب ساده‌ای بهت نمی‌دن. مثلاً توی «پاپریکا» یا «شبح در پوسته» با مفاهیمی مثل واقعیت، هویت و تکنولوژی روبه‌رو می‌شی که تا مدت‌ها ذهنتو مشغول می‌کنه.
انیمه یا انیمیشن؟ کدوم بهتره؟
این سوال مثل اینه که بپرسی پیتزا بهتره یا کباب! هرکدوم دنیای خودشونو دارن. اگه دنبال داستان‌های خانوادگی و سرگرم‌کننده هستی، انیمیشن‌های غربی مثل «داستان اسباب‌بازی» یا «یخ‌زده» عالی‌ان. اما اگه دلت یه تجربه عمیق‌تر و متنوع‌تر می‌خواد، انیمه‌ها می‌تونن تو رو به دنیاهای عجیب و غریب ببرن و باعث بشن با دنیای جدیدی از مدیوم های تصویری حوزه سرگرمی آشنا بشی!
کلام آخر
انیمه همون انیمیشنه؟ توی ژاپن، آره! ولی توی بقیه دنیا، انیمه یه سبک خاصه که با فرهنگ، هنر و داستان‌سرایی ژاپنی گره خورده. فرقی نمی‌کنه طرفدار کدوم باشی، مهم اینه که انیمیشن‌ها، چه ژاپنی و چه غربی، راهی برای غرق شدن توی داستان‌های شگفت‌انگیزن. حالا تو کدوم انیمه یا انیمیشن رو بیشتر دوست داری؟ نظرتو برامون بنویس!
منابع تحقیقی
- Clements, Jonathan, and Helen McCarthy. The Anime Encyclopedia: A Century of Japanese Animation. Stone Bridge Press, 2015.وب‌سایت ناشر: Stone Bridge Press
- Drazen, Patrick. Anime Explosion!: The What? Why? & Wow! of Japanese Animation. Stone Bridge Press, 2003.وب‌سایت ناشر: Stone Bridge Press
- Napier, Susan J. Anime from Akira to Howl’s Moving Castle: Experiencing Contemporary Japanese Animation. St. Martin’s Griffin, 2005.وب‌سایت ناشر: Macmillan (St. Martin’s Griffin)
یادداشت: منابع بالا برای تحقیق و تأیید اطلاعات استفاده شدن و پیشنهاد می‌شه برای اطلاعات بیشتر بهشون سر بزنی!
